مسئولیت اجتماعی (CSR) چیست؟

مسئولیت اجتماعی (CSR) چیست؟

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، «مسئولیت اجتماعی» روش یا راهکاری است که شرکت‌ها به کار می‌گیرند تا علاوه بر اینکه به خود سود برسانند، برای جامعه نیز سودمند باشند. البته باید توجه کرد که CSR قرار نیست مشکلات دنیا را حل کند، بلکه راهکارها و تعهداتی را برای سازمان به‌منظور تعامل با ذینفعان و به‌ویژه جامعه اطراف خود ایجاد می‌کند. برخی ممکن است با شنیدن این مفهوم تنها به یاد کمک‌های خیریه‌ای که سازمان‌ها به برخی مراکز توان‌خواه در جامعه ارائه می‌دهند یا فعالیت‌های نمادینی که این سازمان‌ها در مورد محیط‌زیست انجام می‌دهند، بیفتند؛ اما باید گفت که CSR تنها انجام فعالیت‌های ساده‌ای مانند آنچه گفته شد نیست. CSR چیزی فراتر از اینها است. این مفهوم به معنی پذیرفتن تعهداتی است که سازمان‌های عادی در شرایط عادی حاضر به پذیرفتن آنها نیستند. عبارت مخفف CSR با واژه «مسئولیت» آغاز می‌شود؛ یعنی سازمان این مسئولیت را می‌پذیرد که تعهداتی در قبال جامعه دارد و خواهد داشت؛ اما این مساله زمانی ارزشمند خواهد شد که سازمان مذکور در برابر مسئولیتی که پذیرفته است پاسخگو هم باشد. درواقع پاسخگویی یکی از اصول مسئولیت اجتماعی شرکت است و این پاسخگویی نشان می‌دهد که سازمان به تعهداتی فراتر از تعهدات عادی پایبند است. مسئولیت اجتماعی سازمان (Corporate Social Responsibility) به‌عنوان مسئولیت شرکت در قبال جامعه، افراد انسانی و محیطی است که سازمان در آن فعال است و این مسئولیت از ملاحظات اقتصادی فراتر می‌رود. مسئولیت اجتماعی شرکت در تعریفی ملموس‌تر این‌گونه تعریف شده است: «مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها فعالیت‌هایی است که پیش‌برندهٔ منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون پیش‌بینی کرده است.»

شاخص مسئولیت اجتماعی و مدیریت کسب و کار

شاخص مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) نوعی ابزار معیار و مدیریت کسب‌وکار است که توسط کسب‌وکارها برای خودِ کسب‌وکارها طراحی شده است. شاخص CSR پرسشنامه جامع و نکاتی راهنما را ارائه می‌دهد که به شرکت‌ها برای سنجش، مدیریت و تهیه گزارش در مورد عملکرد مسئولیت اجتماعی آنها کمک می‌کند. داستان در اواسط قرن بیستم آغاز شد و عنوان CSR (مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها) توسط متفکرین و متخصصین مدیریت کسب و کار، مانند «پیتر دراکر» در آمریکا مطرح و در بسیاری از محافل علمی، سیاسی و اقتصادی کشورهای پیشرفته و درحال‌توسعه، به دغدغه مهمی در مدیریت، بازاریابی و سرمایه‌گذاری تبدیل شد. ظهور مسئولیت اجتماعی، عمدتاً در پاسخ به تحولات و چالش‌هایی از قبیل جهانی‌سازی بوده است.

علاوه بر این شرکت‌های مشارکت‌کننده از این شاخص به‌عنوان معیاری برای عملکرد سالانه مسئولیت اجتماعی خود و نیز مقایسه با همتایان خود استفاده می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر موفقیت کسب‌وکار به پیشرفت جامعه متصل است و رابطه مستقیمی میان این دو وجود دارد. تابه‌حال از خودتان پرسیده‌اید چرا شرکت «مایکروسافت» و بنیاد «بیل گیتس» در بازار آفریقا سرمایه‌گذاری می‌کند؟ زیرا در صورت جهش از یک سطح توسعه به سطحی دیگر در این قاره، بازار آفریقا به بزرگترین بازار محصولات مایکروسافت تبدیل خواهد شد. یا این‌که چرا شرکت‌های نفتی بزرگ مانند «شل» نزدیک به پنج‌درصد درآمد خود را صرف سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه روی انرژی‌های تجدیدپذیر می‌کنند؟ زیرا هم‌اکنون در بازار سوخت‌های فسیلی رهبر بازار هستند و می‌خواهند هنگامی‌که سوخت‌های فسیلی به اتمام رسید، همچنان رهبر بازار انرژی باقی بمانند. آسیب‌های اجتماعی و توسعه‌نیافتگی جوامع درنهایت هزینه‌های بنگاه را افزایش می‌دهد.